اصول ثبت اختراع
ثبت اختراع درخارج از کشور چه مزایایی دارد؟
پاسخ به این پرسش به جایگاه مخترع و نوع اختراع بستگی دارد. اگر یک شرکت دانش‌بنیان صاحب فناوری‌ای است که قابلیت ثبت اختراع دارد، برای حفاظت از دارایی خود، ایجاد بازارهای جدید و همچنین نشان دادن قدرت فناوری خود به ثبت اختراع در سایر کشورها می‌پردازد. اهمیت ثبت اختراع برای اشخاص حقوقی و شرکت‌های دانش‌بنیان یا فعالیت‌های مشابه از جایگاه بسیار بالایی برخوردار است. در صورتی که دستاورد فنی قابل ثبت، از فعالیت‌های دانشگاهی باشد، برای تبدیل به فناوری و عرضه در بازارهای هدف، ثبت اختراع برای آن لازم است. باید توجه داشت که ثبت اختراع یک ابزار تجاری برای حفاظت از دارایی فکری است، نه یک ابزار علمی برای نشان دادن سطح علمی صاحب آن.
آیا برای ثبت اختراع در خارج از کشور، حتما باید آن را در داخل کشور نیز ثبت کرده باشیم؟
خیر، نظام ثبت اختراع هر کشور از هم جدا است. اما باید توجه داشت که بر طبق کنوانسیون پاریس، شرط ثبت اختراع برای درخواستی که قبلا در کشور دیگر به ثبت رسیده است، این است که از تاریخ اظهارنامه آن (نه تاریخ تایید نهایی) کمتر از ۱۲ ماه گذشته باشد. یعنی اگر اظهارنامه اختراعی در ایران به تاریخ ۱ فروردین ماه به ثبت رسد، حداکثر تا ۲۹ اسفند فرصت درخواست ثبت اختراع در کشوری مانند چین یا هر کشور دیگری وجود دارد.
آیا تایید اختراع در داخل کشور به منزله تایید آن در سایر کشورها نیز هست؟
خیر، هر کشور سیستم بررسی خود را دارد. سیستم بررسی اختراع در کشورهای پیشرفته دنیا، بسیار دقیق و زمان‌بر است. متاسفانه به دلیل اینکه بررسی الزامات و شرایط احراز پتنت در روند ثبت اختراع داخلی به درستی بررسی و رعایت نمی‌شود، تایید یک اختراع در داخل به معنی واجد شرایط بودن آن جهت ثبت در سایر کشورها نیست. برای بررسی شانس پتنت شدن یک اختراع می‌توانید از خدمات جستجوی نوآوری ما استفاده کنید.
مالکیت اختراع در چه مرحله‌ای مشخص می‌شود؟
مالکیت هر درخواستی که برای کانون پتنت ایران ارسال می‌شود باید برای مخترعین مشخص باشد و باید به صورت یک قرارداد داخلی بین مخترعین یا سازمان مربوطه، حدود آن معلوم شده باشد. اما اگر منظور، اعلام مالکیت آن به اداره ثبت اختراعات آمریکا است، ثبت فرم مالکیت هر زمان تا تائید پرونده در اداره ثبت اختراعات آمریکا میسر است که این خدمات مستقیما از طرف این شرکت ارائه می‌شود.
احتمال تایید نهایی (grant) توسط uspto برای یک اختراع چقدر است؟
بر اساس آمار اعلامی اداره ثبت اختراع آمریکا حدود پنجاه درصد اختراعات ارسالی به این اداره تایید می‌شود.
در صورت افشای عمومی یک اختراع آیا امکان ثبت اختراع آن وجود دارد؟
افشای یک اختراع قبل از ثبت آن حتی توسط خود مخترع، نقض کننده شرط نوآوری آن اختراع است و قابلیت ثبت آن را از بین می‌برد. اما بعضی از کشورها مانند ایران، آلمان، آمریکا مهلتی را به نام مهلت ارفاقی که بین ۶ الی ۱۲ ماه است، به مخترعین می‌دهند تا اختراع افشا شده خود را ثبت کنند. باید توجه داشت که افشا امکان ثبت از طریق PCT را از بین می‌برد.
آیا با ثبت موقت (Provisional Patent) می‌توانم وارد بازار شوم یا در نمایشگاه‌ها حضور داشته باشم؟
ثبت اختراع موقت مصداق ثبت اولیه اظهارنامه است. بنابراین امکان آغاز سایر فعالیت‌ها پس از آن وجود دارد. اما باید در نظر داشت که اعتبار ثبت موقت در آمریکا یک سال است و پس از آن اگر وارد فرآیند ثبت دائم نشوید، ثبت موقت باطل می‌شود. در صورتی که مشتریان شما در سایر کشورها هستند، برای حفاظت درآن کشور نیز حداکثر تا یک سال از تاریخ ثبت موقت باید ثبت در آن کشور یا ثبت اظهار نامه از طریق PCT را در برنامه داشته باشید. همچنین هیج درخواست اختراعی تا زمان تایید نهایی (Grant) در یک اداره ثبت از حفاظت قانون برخوردار نیست.
به چه صورت می‌توانم از وضعیت درخواست ثبت اختراع خود در آمریکا مطلع شوم؟
در صورتی که درخواست ثبت اختراع (Patent Application) منتشر شده باشد با مراجعه به پورتال USPTO Public PAIR و وارد کردن شماره Publication یا Application آخرین وضعیت اختراع قابل مشاهده است. در صورت رخداد هر تغییر در مورد درخواست، موارد لازم در صورت نیاز به مخترعین اطلاع‌رسانی می‌شود.
آیا باید تمام جزئیات یک اختراع افشا شود؟
افشا شرط ذاتی هر اختراع است. در حقیقت حق انحصار در ازای افشا به مخترعین داده می‌شود. بنابراین بیان همه جزئیات لازم است. زمانی که یک متقاضی برای ثبت اختراع اقدام می‌کند، حفاظت تنها در چهارچوب همان موارد افشا شده است و اگر بخش‌هایی از اختراع خود را افشا کند و کس دیگری این کار را انجام دهد، امکان دفاع از بخش‌های افشا نشده در دادگاه‌ها وجود ندارد. اما اینکه این مطالب چگونه به زبان حقوقی نگارش شود و اینکه اختراع از گستردگی مناسب و در عین حال وجود اطلاعات کافی برخوردار باشد توسط متخصصان نگارش (Drafting) تعیین می‌شود.
چگونه به شرکت ایده‌سازان عصر آفتاب اعتماد کنیم که اطلاعات را کامل افشا کنیم؟
شرکت ایده‌سازان عصر آفتاب، یک شرکت خوش‌نام و تخصصی در حوزه امور خدمات مالکیت فکری است که کارگزار نهادهای معتبری همچون کانون پتنت ایران، ستاد توسعه فناوری نانو و غیره بوده و تضامین لازم از طرف شرکت به این نهادها داده شده است. این شرکت مسئول انجام بیش از ۱۰۰ پرونده مختلف در سالهای ۹۴ و ۹۵ بوده است و هر روز به تعداد مشتریان آن افزوده می‌شود. همچنین این شرکت برای اموری که نیاز به همکاری با سایر شرکت‌های خارجی ثبت اختراع دارد از بهترین و قابل اعتمادترین همکاران استفاده می‌کند.
نظر نهایی اداره ثبت اختراع آمریکا چه زمانی اعلام می‌شود؟
بر اساس اعلام اداره ثبت اختراع آمریکا در سال ۲۰۱۵ مدت متوسط بررسی یک تقاضانامه ثبت دائم ۲۷ ماه از تاریخ ثبت آن است.
آیا یک پتنت می‌تواند توسط مقالات خود مخترع رد شود؟
بله، چاپ مقاله، ارائه در کنفرانس، چاپ بروشور، ارائه اطلاعات در نمایشگاه، ارائه اطلاعات روی سایت مصداق خودافشایی بوده و موجب رد پتنت می‌شود.
آیا نهادی در ایران از ثبت اختراع خارجی مخترعان حمایت می‌کند؟
بله، نهادهایی وجود دارند. کانون پتنت ایران به عنوان زیر مجموعه معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری از ثبت اختراع خارجی حمایت می‌کند و در صورت تایید یک درخواست تا ۹۰ درصد هزینه ها را پرداخت می‌کند. برای اطلاعات بیشتر به بخش آئین‌نامه‌های سایت کانون پتنت ایران مراجعه کنید.
آیا تنها داشتن نوآوری برای یک فناوری، لزومی برای ثبت آن ایجاد می‌کند؟
داشتن نوآوری یکی از شرط‌های ثبت اختراع است و شروط دیگر مانند افشای کامل و گام ابتکاری که تعاریف حقوقی خاص خود را دارند نیز باید احراز شود.
ثبت اختراع موقت و دائم در آمریکا
ثبت موقت اختراع در آمریکا به چه معنا است؟
ثبت موقت اختراع در آمریکا یا Provisional Patent یک در خواست ثبت موقت است که به مدت یک سال اعتبار دارد. ثبت موقت در حقیقت نوعی تعیین اولویت ثبت اختراع است. با توجه به فرآیندهای زمان بر درفتینگ و فایلینگ دائم اختراع، ممکن است مخترعین از زمان کافی برای آماده‌سازی برخوردار نباشند یا اینکه به دلیل رقابت در آن حوزه فناوری قصد داشته باشند تا قبل از اتمام تست‌های تکمیلی و یا بهینه‌سازی اختراع خود، آن را ثبت کنند. در این حالت ثبت موقت یک اظهارنامه که فقط جنبه‌های فنی اختراع را پوشش می‌دهد تهیه می‌شود و به عنوان تعیین کننده اولویت فرد در سیستم ثبت اختراع ثبت می‌شود. برای اینکه این زمان اولویت به رسمیت شناخته شود مخترعین باید قبل از اتمام یک سال مهلت قانونی، وارد فرآیند ثبت اختراع دائم شوند. در ثبت موقت هیچ‌گونه بررسی و یا امتحانی روی اختراع صورت نمی‌گیرد و فقط در سیستم بایگانی می‌شود. آنچه بررسی می‌شود، اظهارنامه ثبت دائم اختراع است که در مدت یک سال بعد از ثبت موقت، فایل می‌شود.
تا چه زمانی پس از انجام عملیات ثبت موقت می‌توان ثبت دائم را انجام داد؟
حداکثر ۳۶۴ روز پس از ثبت موقت باید برای ثبت دائم اختراع با شرایط خاص خود در اداره ثبت اختراع آمریکا اقدام کرد.
آیا به منظور انجام عملیات ثبت موقت، اطلاعات و فایل‌های مربوط به آن به وکیل ثبت شده در آمریکا ارجاع داده می‌شود؟
خیر، طبق قوانین، امور ثبت موقت توسط شهروندان غیرآمریکایی قابل انجام است و این خدمات به‌طور مستقیم توسط این شرکت ارائه می‌شود. لازم به ذکر است، طبق قوانین آمریکا، برای انجام امور اداری ثبت اختراع دائم در آمریکا تنها شهروندان و وکلای اختراع ثبت شده در آمریکا قادر به مکاتبه با اداره ثبت اختراعات هستند.
وجه تمایز مخترع و صاحب اختراع در چیست؟
مخترع در صورتی که در مقام صاحب اختراع نباشد هیچ حق مالکیتی در مورد اختراع ندارد و تنها حق معنوی آن برای وی محفوظ است. صاحب اختراع فردی یا افراد یا شخص حقوقی یا ترکیبی از آن است که تمام حقوق مادی اختراع را دارد. باید توجه داشت که در سیستم ثبت اختراع آمریکا اگر فقط اختراع مخترع داشته باشد، مخترعین همان مالکین هستند و هر کدام از مخترعین به تنهایی حق استفاده خود یا دادن اجازه استفاده به غیر را دارند.
آیا امکان اصلاح اطلاعات مخترعین و صاحب اختراع شامل آدرس، نام، سهم هریک از اختراع و غیره پس از انجام عملیات ثبت موقت و دائم وجود دارد و در صورت تغییر، مستلزم پرداخت وجه است یا خیر؟
در قالب اصلاحیه امکان‌پذیر است، ولی هزینه‌های زیادی دارد که به عهده مخترعین است.
تا چه زمانی امکان تغییر مالک و یا تغییر سهم هریک از آنان وجود دارد؟
در هر زمان از زمان ثبت موقت یا زمان بررسی و بعد از تایید می‌توان فرم‌های مالکیت اختراع را به دفعات تغییر داد. فقط باید در نظر داشت که پس ثبت یک فرم مالکیت، تغییر مالکیت جدید بر عهده مالکین جدید است و مالکین قبلی هیچ حق دیگری ندارند.
چه مدت پس از ثبت اظهارنامه داخلی، امکان ثبت اختراع در اداره ثبت آمریکا و یا به صورت PCT وجود دارد؟
طبق پیمان پاریس حداکثر ۱۲ ماه فرصت برای ثبت در کشور دیگر وجود دارد.
آیا پس از فایل کردن اختراع توسط وکیل، امکان رد آن در اداره ثبت آمریکا وجود دارد یا خیر و آیا اختراعات مجددا در این اداره مورد بررسی قرار می‌گیرند؟
بله، هیچ شخص درگیر در امور ثبت اختراع خارجی نمی‌تواند ۱۰۰ درصد تضمین کند که اختراعی در ادارات ثبت، مورد تائید قرار می‌گیرد. همیشه با وجود در نظر گفتن همه تمهیدات، امکان رد اختراع وجود دارد. امکان بررسی مجدد اختراع در سیستم ثبت اختراع آمریکا به شرط پرداخت هزینه‌های قانونی آن وجود دارد.
آیا ثبت و انتشار تقاضانامه پتنت (Patent Application) در سازمان ثبت پتنت آمریکا، به معنای پتنت شدن این درخواست است و یا باید مراحل خاصی به منظور پتنت شدن این درخواست طی شود؟ این مراحل کدام است و حداقل به چه مدت زمان برای طی این مراحل نیاز دارد؟
خیر در سیستم ثبت اختراع آمریکا همه تقاضانامه‌های ثبت اختراع بین ۶ الی ۲۷ ماه پس از تاریخ اظهارنامه، چه مورد تائید قرار گرفته باشند و چه رد شده باشند، منتشر می‌شوند. اگر یک اختراع مورد تایید قرار گیرد حتما در سند آن شماره پتنت، تاریخ تایید آن مشخص می‌شود.
ثبت اختراع از طریق PCT
ثبت اختراع از طریق PCT به چه معنا است؟
طبق کنوانسیون پاریس، اگر اختراعی در یک کشور ثبت شود، مخترعین حداکثر ۱۲ ماه از طریق ثبت اظهارنامه (نه تائید) فرصت دارند تا در کشورهای دیگر اختراع خود را ثبت کنند. با توجه به زمان ۱۲ ماه که زمانی کافی برای امور بسیار زمان‌بر و پیچیده ثبت اختراع (یافتن وکیل محلی، ترجمه متون، ارضای اصول اداری هر کشور، دورنمای تجاری‌سازی) نیست، می‌توان از طریق سیستم PCT (The Patent Cooperation Treaty) اقدام به ثبت یک اظهارنامه بین‌المللی کرد که تاریخ اولویت را به حداکثر ۳۰ ماه پس از اولین تاریخ اظهارنامه افزایش می‌دهد. این تاریخ اولویت اظهارنامه در ۱۵۱ کشور دنیا مورد تایید است. باید توجه داشت که ثبت اختراع از طریق PCT به معنی ثبت بین‌المللی یک اختراع نیست و اصولا چیزی به نام پتنت بین‌المللی وجود ندارد.
هزینه‌های ثبت اختراع از طریق PCT به چه صورت محاسبه می‌شوند؟
هزینه ثبت اختراع از طریق PCT سه بخش است:
- هزینه‌های نگارش و فایلینگ که توسط شرکت‌های انجام‌دهنده دریافت می‌شود و بسته به نوع اختراع می‌تواند متفاوت باشد.
- هزینه‌های اداری که به صورت ارزی باید به ادراه ثبت اختراعات بین‌المللی (WIPO) پرداخت شود که بسته به نوع شخصیت حقیقی یا حقوقی مالک اختراع و اداره تهیه‌کننده گزارش جستجو متغیر است.
- هزینه‌های پیگیری در صورت نیاز که به صورت مجزا محاسبه می‌شود.
چه مدت پس از ثبت PCT می‌توان آن پتنت را در کشورهای مورد نظر به ثبت رساند و آیا برای هر یک از کشورها باید هزینه جداگانه پرداخت شود؟
مخترعین حداکثر سی ماه از تاریخ اولین اظهارنامه‌ای که بر اساس آن، تقاضانامه ثبت PCT ارسال شده است باید وارد فاز کشوری ثبت اختراع شوند. به طور مثال اگر شخصی در تاریخ اول فروردین ماه در ایران ثبت اظهار نامه داشته باشد، حداکثر تا تاریخ ۲۹ اسفند (۱۲ ماه) باید اقدام به ارسال تقاضانامه PCT کند و پس از آن ۱۸ ماه (در مجموع ۳۰ ماه) باید وارد فاز ملی کشورهای دیگر شود. حال اگر ابتدا و بدون ثبت در کشوری اولین تقاضانامه ثبت اختراع خود را از طریق PCT ارسال کند، ۳۰ ماه زمان برای ثبت در سایر کشورها از تاریخ ثبت PCT دارد.
